Skenario naskah wayang
Anoman
Patah Hati jaluk Mati
Keperang dados 5 alur:
Ingkang sepisan inggih menika
dipunwastani Pengenalan
1. Hanoman
mara ing negari Pringgondani, ingkang rajanipun Gathotkaca.
Ingkang angka kalih dipunwastani
penggawatan.
2. Hanoman
seneng karo Sundari, sing dikirone isih single, nanging jebule wis nduwe bojo.
Ingkang angka tiga dipunwastani
Penanjakkan
3. Hanoman
tukaran karo Abimanyu, sing jebule iku bojone Sundari.
Ingkang angka sekawan dipunwastani
puncak.
4. Hanoman
kelangan daya pas kalah perang karo Abimanyu.
Ingkang pungkasan dipunwastani
Peleraian.
5. Hanoman
wis sepuh jaluk mati.
Ingkang sepisan inggih
menika dipunwastani Pengenalan
1.
Hanoman
mara ing negari Pringgondani, ingkang rajanipun Gathotkaca.
PENDAHULUAN
Ing sesi sepisanane,
Dhalang ngetokake wayang Hanoman, Gathotkaca, Kalabendana, Dewi Arimbi, lan
wayang Sundari.
Nggambaraken swasana
negerine Hanoman koyak kocar-kacir kena lindhu lan angin lesus. Dewekke
(Hanoman) terus lunga dewe amerga bangsane wis entek kabeh kena bencana mau.
Mleset mencolot miber ing awang-awang nganti ceblok tekan negeri sing jenenge
negri Pringgondani. Pas nyeblok kethek putih mau ditulungi Kalabendana lan diadepke
marang raja Gathotkaca.
Pathet
nem jugag (bukak ngarep)
Rem-rem sorote
kang hyang arka kaeksi o,,,
Pucak ing
haldaka murub yen janmaha(garba persandian) kadhi susasmiteng dasih ing
saliring laku o….
Lampahing dumadi
o,,,
Gilir gumanti o…
Duka sukaning
griya yekti gegadangan
Pangesahing diri
titah ing gusti o…..
Kang sarwa
dumadi o…..
Hanoman :”hadooohhh ngene ki kepriyee, ajuur
ajur ajurr negaraku....! yen aku ana ning kene ra ana balane mending aku lunga
wae!” (nggremeng terus mencolot mabur)
***
Ditengah adegan dikasih tenbang atau
ada-ada (pertengahan dialog…)
Nglembara ing awang-awang
Hangelangut bebasan tanpa tepi
Narabasing mega mendung
Ngider ideri jagad ngulandara nglembara
ngunggahi gunung miwah sagung gagahan
Satemah ginawa ngimpi
Kalabendana
: (mlaku menjobo keraton ndheleng
langit) ”Sore-sore mengkene kok okeh pedut e, kayane langit sisih lor kok
mendung ngilak-ngilak. Hemmhhh jane nek aku isih nduwe bojo, tak jak kelon
langsung iki. Hawane yo ndukung anyepe ngene. Ho ho ho...”
Kalabendana :” We ee...lhadalaahhhh....kae apa mabur
mudun nyedakki aku?? Tak tampanane jek e nek menowo kuwi apik-apik kanggo aku.”
(tangane ngadhong-ngadhong nampani Hanoman ceblok)
Gathotkaca :” Wonten napa paman, sajak e panjenengan
kok tenanan?”
Kalabendana :” Woow...sapa iki? Le...Gathotkaca! Apa kowe
ngerti munyuk putih wanen kabeh wulune iki?”
Gathotkaca :” Pundi-pundi paman?”
Kalabendana
: (mbopong Hanoman ing ngarepe
Gathotkaca)
Gathotkaca :” Ohh, siwa Anoman, gawa mriki paman, dak
tambanane!”
Kalabendana :” Sapa tho le?”
Gathotkaca
:” Niki siwaku Anoman paman, ingkang
nate kula cariyosaken marang panjenengan.”
Kalabendana :” Oww..kuwi.?!”
Gathotkaca
: “ Siwa Anoman, kenapa njenengan iki
wa, siwa kok isa semaput ngene.”
Kalabendana
:” Mboh lho le...aku ora ngapak-ngapakno
munyuk kuwi, ehhh siwamu. Aku mau mung ndheleng langit, kok ujug-ujug munyuk
kuwi ceblhok koh ndhuwur mengisor. Untunge kok aku le sing nampani, nek ra ana
aku dak wis piye le siwamu. Ho ho”
Gathotkaca
:” Inggih paman, kula maturnuwun
njenengan sampun nulungi siwaku.”
Hanoman
:” Uhuk-uhuk...uk uk uk..”
Gathotkaca :” Siwa, pripun raos panjenengan, napa
sampun sae?”
Hanoman
:” Dhuhh ngger, atiku sih sesek,
dadaku mak blug bleghundhag rasane.”
Kalabendana :” lhahh bleikk, lha ngopo sampeyan kok isa
ceblok semaput tekan kene?”
Gathotkaca
:”
inggih wa, sejatosipun wonten punapa?”
Ditengah adegan dikasih tenbang atau
ada-ada (pertengahan dialog…)
Nglembara ing awang-awang
Hangelangut bebasan tanpa tepi
Narabasing mega mendung
Ngider ideri jagad ngulandara nglembara
ngunggahi gunung miwah sagung gagahan
Satemah ginawa ngimpi
Hanoman
:” Iyo ngger, kaya mangkene
ceritane. Nalika aku lagi leyeh-leyeh ning ndhuwur wit gedhang, ujug-ujug ana
lindhu sing banter banget. Negaraku keontang-anting angin lesus. Kabeh bangsaku
entek kabeh. Terus aku mlayu mengidul nrobos angin lesus nganthi dadaku sesek
ngger. Ndilalah tekaku kok ceblok ning kene ngger, nggonmu ngger, bejo aku iki
mau.”
Kalabendana :” Heh thek, luwih bejo maneh merga ana aku
ngono lho...merga aku mau sing nampani kowe.”
Hanoman
:” O..kuwe le, yo maturnuwun le,
wis kok tulungi.”
Gathotkaca :” Sampun paman, siwa. Ayo ndhang mlebu
dhaharan rumiyen.”
Kalabendana :” Le, apa kethek yo mbok kon mangan koyo
menungsa?”
Hanoman :” Whee...pengecean sampean kuwi..kethek
ngenne lah iki panganane sepagheti, kaya wong jaman saiki...hohhoo..”
Kalabendana :” Oww..ngono yo jebul e.”
Gathotkaca : (gedhek-gedhek karo mesem ) “ Sumangga
paman, ayo..mpun bothen usah ribut, sumangga kula dherekaken”
***
Ana ing ruangan gedhe
anane mung meja bundher gedhe lan kursi-kursi ngubengi meja, Dewi Arimbi karo
Sundari ngetokke panganan karo nata-nata piring cendhok di ewangi para dayange.
Anake, Gathotkaca, ngajak pamane lan siwane madhang sakbanjure jagongan.
Dewi
Arimbi : “Lho..kalih sinten le kowe
kuwi?”
Gathotkaca : “niki leh mah, siwaku Anoman, kethek
pethak.”
Kalabendana : “Aku mau yu sing nulungi munyuk kuwi,
hahaha semaput klenger Anoman mau. Aku berati man women yu iki mau.”
Sundari
: “Sumangga paman,
dipunsekecaaken.”
Hanoman : “Le, kuwi sapa kok ayu milik-milik?”
Gathotkaca : “Kuwi Sundari wa, wonten punapa?”
Ada-ada pathet nem (Umum yang
berhubungan dengan roman)
Kadhangmu warahen den becik
Becik hamendema baris
Baris kang prayetna o,,,,,
Aywa saranta sang dwarawati
Pan iku awak pandawa
Kembeng kembeng kumembeng waspa dres mijil eling lan narima lelaku
labuh mring mami pupusa nilar kawula
Hanoman : “Ora kok le, muk takok thok.” (mesam
mesem, atine deg-degan, sir marang Sundari)
Kalabendana : “Wis ra lah takok-takok, ndang madhang kono
lho, selak tak ntekno lho panganane iki ngko.”
Hanoman
: “Angger wetengmun ambi lambemu
jadhog dag lah.”
Ada-ada pathet sanga
Dasaring mangsa katiga purnaming gegana
,
Riris harda salah mangsa adat sagung amung tani jumangkah samya
ngayati o…..
Yasa bebedhengan kinarya handeder wiji
minangka tumibaning mangsa sanga
***
Ingkang angka kalih
dipunwastani penggawatan.
2.
Hanoman
seneng karo Sundari, sing dikirone isih single, nanging jebule wis nduwe bojo.
PENGGAWATAN
KI
Dalang ngetokake wayang Anoman, Sundari lan wayang Kalabendana.
Tembang / ada ada greged saud pathet nem
Remeng remu soroting hyang pratangga pati
Himawan seta hanawengi
Pajar ngumenyat gowo
hawa adem lan soroting bagaskara kang anget gawe tentrem ati sing lagi bungah.
Anoman bungah atine weruh Sundari. Direwangi bengi ora bisa turu, sing ana
pikirane ya muk parase Sundari. Pajar kang sumilak, gawe Anoman ndhang-ndhang
weruh wanita kang ditresnani. Esuk-esuk Sundari nyirami kembhang ana ing taman,
raine katon sedheh. Anoman mara nyedhaki Sundari karep arep takon-takon.
Tembang tantangan sebelum ngomong
Ridu mawur mangawur awur wurahan
Tengaraning ajurih gong maguru gongso
teteg kadya butula wor panjriting turanggesti
Rekatak ingkang
Dwaja lelabuh sepit
Anoman :
“Dik Sundari,?!”
Sundari :
“Wonten napa paman?”
Anoman :
“Aja celuk paman go, mas ngono lho!”
Sundari :
“Lho kok bisa ta, mangke malah sok ra ngajeni man.”
Anoman
: “Hems yo man neh, yo ra popo
dik, mas kan ya isih ngajeni, wong nganthenge ngene kok mbok celuk man.”
Sundari : “Nggih mas,”
Anoman
: “Lha n gono kuwi lho sing dak
karepke.”
Anoman : “Sajakke sliramu kok sedheh, mundeak
elik kuwi lho lambene, goheman nek ora dinggo mesem.”
Sundari
: (mesem sing dipeksa) “Ojo
ngono tha man, ndhak marakke gedhe sirahku mengko.”
Anoman
: “Lho malih gedhe yo ra pa-pa
tho dik, tetep manis kok.”
Sundari
: “Paman kok mriki wonten napa?
Badhe napa?”
Anoman
: “Sajakke aku kawit ndhek bengi
kok ora isa turu dik, mikir sliramu, klebayang-bayang awakmu. Apa kowe iki wis
ana sing nduwe dik?”
Sundari
: (meneng ae, malah mripat e
mrembheng)
Anoman
: “Ana apa tho dik, mbok yo crita
marang aku apa kang dadi bebeanmu kuwi? Sejatine, awakku iki tresna marang
sampean dik,”
Sundari
: “hu hu hu..” (Nangis lan mlayu
ninggalke Anoman sing bingung ing
taman).
(Kalabendana
mara ngampiri Hanoman)
Kalabendana
: “Ana apa ta man, Anoman, kok Sundari
mau mbok gawe sedhih?”
Anoman
: “Aku ora ngapak-ngapakno kok,
wong aku mung pengen ngerti kenapa kok wonge sedhih, ee malah mlayu nangis, aku
ya malah bingung ta Ben,”
Kalabendana : “Lha wong kuwe ki ya lucu kok, wong wis
duwe bojo kok isih kok rayu, cedhaki,”
Anoman : “Uwhophoo??? Wis duwe bojo???”
Kalabendana : “Iya. Apa kowe ya durung ngerti bojone
sapa?”
Anoman
: “Durung.” (karo gedhek)
Kalabendana :”Hayooo...pengen ngerti apa pengen ngerti
bangett???”
Anoman
: “ Aku iki tenanan ok Ben, sapa
leh bojone? Tiwass tak tresnani, piye jal ngene kie prerasaanmu jkebul wong
sing mbok tresnani wis duwe bojho?”
Kalabendana : “Neki miturutku ya biyasa wae laahh..jaman
sekarang itu cewek lebih banyak dibandhing para jejaka...ha ha ha..”
Anoman
: “Mbok ya aku diweki solusi, aku
ora isa nglalekke dik Sundari iki.”
Kalabendana
: “Alaahh padune, lagi kenal wae
sedino.”
Anoman
: “Justru iku Ben, cinta bersemi
saat pandangan pertama.”
Kalabendana
: “ehg iya, aku arep ngeweki ngerti sapa
bojone Sundari kok.”
Anoman
: “iya, sapa ben, kok lali kowe
mengko ra mbok kandakna aku.”
Kalabendana : “Abimanyu.”
Anoman
: “Apa?!?”
Kalabendana : “Iya!”
Anoman
: “Wadoohh...nek ngono aku ra
melu-melu..piye ki, wis kadhung tresnaku iki Ben.”
Kalabendana : “hiyaahh ben syukuurr kowe...ha ha ha..”
Ada-ada pathet sanga
Dasaring mangsa katiga purnaming gegana
,
Riris harda salah mangsa adat sagung amung tani jumangkah samya
ngayati o…..
Yasa
bebedhengan kinarya handeder wiji minangka tumibaning mangsa sanga
Ingkang angka tiga
dipunwastani Penanjakkan
3.
Hanoman
tukaran karo Abimanyu, sing jebule iku bojone Sundari.
Segmen 3 PENANJAKKAN
Ki Dalang ngetokkake wayang Abimanyu,
Anoman, Sundari.
Ada-ada
Cahyamu mencorong
Gandes luwes weh wige
Duh kakang mas ndika punden mami
Kawula sayekti bekti marang kakung
Katon lir kinencang alis risang maweh
gandrung o,,,,,
Nalika awan, bumi
panase kaya diselep geni. Bagaskara ora gelem kompromi karo menungsa-menungsa
sing lagi wae do kepanasan ing ndonya. Abimanyu sing lagi wae balik saka bojo
nom weruh Sundari nangis. Abimanyu weruh yen sangkane bojone mau lagi
omong-omongan ing taman karo Anoman. Abimanyu langsung marani Anoman karo
nesu-nesu. Dene sing Sundari mlayu mlebu senthonge.
Abimanyu : “man, kenapa bojoku kok gawe nangis?”
Sundari
: “Kakang, mboten Anoman ingkang
ndadosaken kula sedih, nanging njenengan kakang, kenapa kakang nggarwa malih
tanpa nyuwun idin sakserengipun marang aku kakang? Hu hu hu...”
Abimanyu
: “Nyuwun ngapura aku dik, aku
khilaf...”
Anoman
: “Sundari, mending kowe karo aku
wae, aku sing wis keuji kesetianane marang wong wadon, Sundari.”
Abimanyu : “Heh..kowe, Anoman,!”
Anoman
: “Iya iki aku, ana apa Nyu,
Manyu?”
Abimanyu : “aku ra trima bojoku kok rayu. Mending
yen sing ngrayu cah lanang barik, lha iki wis tuwek, kethek nisan.”
Anoman
: “Aku ngrayu merga aku tresna
tenanan marang Sundari, aku ora bakal koyok kowe sing wani blenjani tresnani
Sundari.”
Abimanyu : “Ayo...do ngebarna kanthi cara wong
lanang!”
Anoman
: “Ayo....capa takyuuttt!”
Sundari : “hikhikhik...mbok ya aja do ngono
kakangg...hikhikhik.”
Ingkang angka sekawan
dipunwastani puncak.
4.
Hanoman
kelangan daya pas kalah perang karo Abimanyu.
PUNCAK
Ki
Dalang ngetokke wayang Gathotkaca, Patih Setyaki, prajurit, Kalabendana,
Abimanyu, Anoman.
Segmen papat
manyura
Meh rahina sumubang hyang haruna kadi
netraning oga rapuh
Sabdaning ukila
Ring kani gara saketer o….
Nikidung ning akung lwer wuwusing wini
panca
Pepetaking ayam wana ing pagagan
Merak hanguwuh bremara ngrabasa
Kusuma ring para hasyan arum
Nalika Gathotkaca lagi
wae rembugan karo para patihe, Kalabendana mara. Gathotkaca dikandani pamane
Kalabendana yen Abimanyu arep perang tandhing ngrebutna Sundari karo Anoman.
Age-age Gathotkaca bubarna kumpulane banjur menyat menjobo madosi siwane lan
dulure lanang. Batine Gathotkaca arep ngleremna wong loro kuwi, nanging ora
direwes.
Kalabendana : “kepareng atur den,”
Gathotkaca : “Wonten punapa paman?”
Kalabendana : “Abimanyu kaleh Anoman arep perang tandhing
den, menika wong keloron sampun wonten ing jawi.”
Gathotkaca : “Patih Setyaki!”
Patih :
“Wonten dhawuh Gusti!”
Gathotkaca : “Bubarke ndhisik pasebakan iki”
Patih :
“Sendhika dhawuh Gusti!”
Gathotkaca lan pamane Kalabendana
ninggalake pasebakan tumuju jobho nemoni siwane lan dulure lanang.
***
Nglembara ing awang-awang
Hangelangut bebasan tanpa tepi
Narabasing mega mendung
Ngider ideri jagad ngulandara nglembara
ngunggahi gunung miwah sagung gagahan
Satemah ginawa
ngimpi
Gathotkaca : “Wonten napa niki?”
Anoman : “Wis ngger, ngadoh kowe...aku arep
menehi pelajaran bocah iki.”
Abimanyu : “Aku ra trima, bojoku kok rayu, Man,
Anoman. Den Gathotkaca, mending panjenengan mboten usah melu-melu masalah iki,
tresnaku marang Sundari”
Anoman : “Aku ora ngrayu, tapi aku pancen
tresna karo bojomu.”
Abimanyu : “Yo ayo lek ndhang perang
tandhing..titeni kowe...hiiiiyaaaaaaaa......”
Anoman
: “Sik-sik...aku rung siap, ayo
do luru nggon sing ombo, ayo metu ning jobho.”
Anoman lan Abimanyu
mlaku menjobo diiringke karo Gathotkaca lan Kalabendana, dene Sundari isih
tangisan ing njero dileremna kalih Dewi Arimbi.
Segmen papat
manyura
Meh rahina sumubang hyang haruna kadi
netraning oga rapuh
Sabdaning ukila
Ring kani gara saketer o….
Nikidung ning akung lwer wuwusing wini
panca
Pepetaking ayam wana ing pagagan
Merak hanguwuh bremara ngrabasa
Kusuma ring para
hasyan arum
Anoman karo Abimanyu
padha gelut, padha sektine. Nanging merga Anoman wis tuwa, mula gelis lemes e.
Akhire Anoman kalah. Abimanyu guyu cekakaan.
Abimanyu
: “Piye? Isih pengen neruske gelut?”
Anoman
: “Wis...wis. aku wis ora kuwat
le.”
Ingkang pungkasan
dipunwastani Peleraian.
5.
Hanoman
wis sepuh jaluk mati.
PELERAIAN
Ki Dalang ngetokke
wayang Anoman, Gathotkaca, Dewi Arimbi, Kalabendana, Abimanyu, Sundari.
Segman lima
ada-ada manyura jugag
Mulat mara sang harjuna hesmunira
kamanungsan
Kasrepan
tingkahireng o….
Patine sang abimanyu kena ing cidra
tandya sang setyaki o…….
Nalika sore-sore langit
kathon coklat semu njambon gambar langit kang endah dipunpirsa. Keluwarga Gathotkaca
sami ngempal wonten ing panggonan pakempalan. Anoman katon sedih lan seneng.
Dene Abimanyu sing maune kawin maneh, iki wis dingapura marang Sundari.
Gathotkaca uga diwejang marang ibune bab bebojoan. Dene Kalabendana wis kathon
ayem yen dhewekan.
Kalabendana : “Wis tuwa barang kok isih cimon...cinta
monyet, kkwkwkwkwk..ya ngene iki akibate. Dayane wis ilang...nyawa wae kari
sing serepane. Nek serepane ntek kowe pe jaluk sapa?”
Anoman
: “kowe leh ben, peh aku kethek
tek mbok arani cimon. He’e ben, dayaku kok wis ora waton. Apa iki wis tandhane
yen umurku ora suwe maneh?”
Gathotkaca : “Siwa niku nggeh aneh-aneh kok. Sampun
sepuh kok isih mikirke tresna sesaat.”
Abimanyu : “Kula nyuwun ngapunten Wa, sampun
nggelut sampean.”
Anoman
: “Ora po-po le,
pancen aku sing salah. Gara-gara iki aku tobat le, ngger.”
Kalabendana : “Ora tobat ya ra po-po man, Anoman. Ra ono
sing nglarang. He kowe Abimanyu, kepriye? Isih nduwe gendakan ra?”
Abimanyu : “Kula nyuwun pangapunten paman. Ndek
wingi-wingi kula khilaf.”
Anoman
: “Hemmmhh jebule kwe ngon Nyu,
Abimanyu. Mbok ya siji wae, Sundari wonge ya patuh karo kowe. Kok tega-tegane
kok sia-sia ngono.”
Abimanyu : “Nggih man, aku mpun tobat, aku khilaf.
Dik Sunadari, aku nyuwun pangapuramu sing ghedhe. Saiki aku wis balik ing
Pringgondani, arep bina omah-omah karo kowe sing apik, raharja nir ing
samnbikala.”
Sunadari : “inggih kangmas, janji nggih.”
Abimanyu : “Iya Dik. Tampanana niatku iki dik.”
Sundari : “mpun dak tampa kakang.”
Dewi
Arimbi : “Ngger, anakku, Gathotkaca. Wong
omah-omah kuwi kudu njaga rasa kapitayan dhewe-dhewe. Kudu padha.........
Anoman : “Setuju nyonya, aku biyen ya kaya
mangkono karo mantan bojoku.”
Kalabendan : “ Kowe ngono yo tau duwe bojo no man?”
Anoman
: “Aja pengecean ah le.. “
: “ He ngger,
Gathotkaca!”
Gathotkaca : “Dalem wa,?”
Anoman : “Miturutmu piye ki, aku wis tuwo kok
ora ndhang dijupuk nyawaku marang Batrhara Guru?”
Gathotkaca : “Miturut pamanggih kula wa, njenengan
kedah sembahyang marang Bathara Guru.”
Anoman : “Iya le, tak jajale.”
***
Nglembara ing awang-awang
Hangelangut bebasan tanpa tepi
Narabasing mega mendung
Ngider ideri jagad ngulandara nglembara
ngunggahi gunung miwah sagung gagahan
Satemah ginawa
ngimpi
Bengi iku, Anoman tapa
7 jam suwene. Bathara Guru medun ngampiri Anoman.
Bathara
Guru : “Ana apa Anoman?”
Anoman
: “Yuswaku niki mpun sepuh
sanget, kula sampun mbothen betah gesang. Kula nyuwun, nyawaku iki dipunpundhut
dening Gusti.”
Bathara
Guru : “yen panjalukmu ngono, sesuk nek
wis titiwancine, kowe bakal tak jupuk! Nanging, iki kiowe kudu ngabdi dhisik
sing becik ing nagari Pringgondani.”
Anoman : “Menawi mekaten, kula purun
nglaksanaaken Gusti.”
Bthara
Guru : “Kowe saguh tenan?”
Anoman : “Kula saguh Gusti!”
Bathara
Guru : “Ya nek mengkono aku pamit, sing
tanggung jawab ya!”
Anoman : “Inggih Gusti, matur nuwun.”
Saklajengipun, Anoman
urip ngabdi ana ing Pringgondhani kanthi becik. Nalika titiwancinipun seda,
Anoman bungah merga bakal isa nusul bojone ing alam kana.
Ada-ada pathet sanga
Dasaring mangsa katiga purnaming gegana
,
Riris harda salah mangsa adat sagung amung tani jumangkah samya
ngayati o…..
Yasa bebedhengan kinarya handeder wiji
minangka tumibaning mangsa sanga
Tidak ada komentar:
Posting Komentar